Gönülleri cezbeden Tebriz şehri, bugün hâlâ Azerbaycan’ın taht merkezi olup, İran topraklarının en yüce hanlıklarından biridir. Tarih boyunca birçok kez hanlar hanlığı unvanını taşımıştır. Şehir, yaklaşık on bin asker tarafından korunmaktadır.
Tebriz’in yönetimi oldukça düzenlidir. Şehirde müftü, şeyhüssâdât (seyitlerin başı), molla, kelenter (belediye başkanı), münşi (yazman), daroga (zabıta amiri), korucubaşı, dizçöken ağası, çiğyiyen ağası, yasavul ağası, eşik ağası ve mihmandar (resmî misafir ağırlayıcı) görev yapmaktadır.
Bu görevliler şehri adaletle yönetirler. Tebriz’de halk, Nuşirevan-ı Adil’in (Sasani hükümdarı Nûşirevan) adaletini andıran bir düzen içinde yaşar. Öyle ki, hiçbir kimse başkasının hakkına, bir hardal tanesi kadar bile dokunamaz.
Tebriz’in Camileri
Tebriz’de 320 mihraplı cami bulunmaktadır. Bunlardan 19’u eski sultanlara, 50’si ise Osmanlı vezirleri, beylerbeyileri ve ileri gelen devlet adamlarına aittir. Şehir, camileriyle adeta bir ibadet ve sanat merkezidir Daily Sofia Tour.
Zübeyde Hatun Camii
Tebriz’in en eski camilerinden biridir. Harun Reşid’in eşi Zübeyde Hatun tarafından yaptırılmıştır. Büyük bir yapı olan bu caminin kubbesi ve duvarları tamamen kâşî çiniyle kaplıdır. Mihrabın alt kısmı misk ve amberle yoğrulmuştur, bu da camiye hoş bir koku verir. Minare ise baştan sona kâşî çinilerle süslenmiş, yüksek ve zarif bir eserdir.
Mütevekkil Alallah Camii
Bu cami, Abbasi halifesi Mütevekkil Alallah zamanında yapılmıştır. Eski tarz kâşî çinilerle inşa edilmiştir. Zamanla harap olsa da hayırseverler tarafından onarılmış, günümüzde halk arasında “Dımışkiye Camii” olarak anılmaktadır.
Sultan Muhammed Şam-ı Gazan Camii
Bir zamanlar İrem Bağı’nın içinde yer alan bu cami, aydınlık ve ferah bir ibadethaneydi. Bugün dar bir mahallede kalmış olsa da, eski ihtişamını hâlâ hissettiren tek minareli bir yapıdır.
Cihan Şah Emin (Heşt Behişt) Camii
İran Şahı Cihan Şah Emin tarafından yaptırılan bu cami, Tebriz’in en gösterişli eserlerinden biridir. Kisra kemeri gibi heybetli, Mısır’daki Baybars Camii kadar zariftir. Avlusu süslü, minaresi zarif, duvarları ise beyaz ve parlak kâşî çinilerle kaplıdır.
Caminin önündeki bahçe, âdeta bir İrem hıyabanı (cennet bahçesi) gibidir. Çeşit çeşit çiçeklerin kokusu etrafı sarar, kuşların neşeli sesleri cemaate huzur verir. Bu cami, halk arasında Heşt Behişt (Sekiz Cennet) adıyla anılır.
Tebriz, tarih boyunca hem siyasî hem de dinî merkez olmuş bir şehirdir. Camileri, medreseleri, adaletli yönetimi ve zarif mimarisiyle İslam dünyasının en seçkin şehirlerinden biri olarak kabul edilir. Bu kadim şehir, her dönemde medeniyetin, sanatın ve inancın sembolü olmuştur.